رویای چند صد میلیارد دلاری بن سلمان شکست خورد؟
ابزار اپل: پروژه آسمان خراش طولانی نئوم در عربستان سعودی که وعده تغییر آینده شهری را می داد، حالا با مشکلات مالی و برنامه ریزی روبه رو شده است.
به گزارش ابزار اپل به نقل از خبر آنلاین و به نقل از زومیت، لاین، پروژه جاه طلبانه عربستان سعودی برای ساخت شهری خطی و شیشه ای در دل صحرا، در سالیان اخیر توجهات زیادی را به خود جلب کرده است. این پروژه به سرپرستی محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی با بودجه ای عظیم و وعده هایی از تکنولوژی پیشرفته، حمل و نقل فوق سریع و محیط زیست پایدار، وعده می دهد که نماد آینده شهری دنیا خواهد بود.
اما با گذشت زمان، خیلی از طرح های شهر آرمانی لاین با حقیقت های فیزیکی و محدودیت های مالی روبه رو شده اند. آن چه زمانی یک رؤیای آینده نگرانه بود، حالا با مشکلاتی روبه رو است که شاید بتوان گفت «پایان خط» را رقم زده اند. نشریه فایننشال تایمز اخیرا در گزارشی مفصل به لاین و چالش های آن پرداخته و خیلی از حقیقت های ناگفته ی این ابرپروژه ی بلندپروازانه را زیر ذره بین برده است.
یکی از جاذبه های اصلی لاین، «هیدن مارنیا» نام دارد؛ قسمتی از شهر که مقرر است دروازه ای به ارتفاع برج شارِد لندن برای عبور بزرگ ترین کشتی های کروز جهان داشته باشد تا در بندری عمیق در دل صحرا پهلو بگیرند. برفراز این دروازه، ساختمانی ۳۰ طبقه از شیشه و فولاد مانند چلچراغ آویزان می شود؛ اما طراحان پروژه اخطار داده اند که قوانین فیزیک ممکنست با این ایده همراهی نکند.
زیر مارینا، ایستگاه قطار پرسرعت طراحی شده و برفراز چلچراغ، استادیوم فوتبال ۴۵هزار نفری، ۳۵۰ متر بالاتر از سطح دریا برای میزبانی از جام جهانی ۲۰۳۴ عربستان پیشبینی شده است.
وقتی معماران نقشه ها را بررسی کردند، چلچراغ ناممکن به نظر می رسید. یکی از معماران به طارق قدومی، مدیر اجرایی پروژه، گوشزد نمود که آویزان کردن ساختمان ۳۰ طبقه از پلی در ارتفاع صدها متری خطرناکست چونکه ساختمان ممکنست مانند آونگ حرکت نماید، سرعت بگیرد و در نهایت سقوط کند.
با وجود هشدارها، طارق قدومی به کار ادامه داد. حتی مسایل ساده هم با ساختمان معکوس پیچیده شدند. چلچراغ تنها بخش کوچکی از لاین محسوب می شود: کلان شهری عظیم بشکل ساختمانی شیشه ای و آینه ای با ارتفاع پیوسته ی ۵۰۰ متر که ۱۷۰ کیلومتر در صحرا کشیده می شود و مقرر است ۹ میلیون نفر را در خود جای دهد. لاین مرکز ابرپروژه ای بزرگ تر به نام «نئوم» است و بن سلمان می خواهد با آن نشان دهد که جاه طلبی عربستان فراتر از نفت، بسمت اقتصاد دیجیتال حرکت می کند.
اما با پیشرفت طراحی ها، رؤیای ولیعهد سعودی با حقیقت برخورد کرد. معماران پروژه دراین باره تردید کردند که آیا چنین سازه ی عظیمی واقعا قابل ساخت است یا نه. هزینه ها افزایش پیدا کرد، جدول زمانی عقب افتاد و سرمایه گذاری خارجی که ریاض روی آن حساب کرده بود، به دست نیامد.
هزینه ها، کندی ساخت و حقیقت های تلخ امروز، با صرف دست کم ۵۰ میلیارد دلار، صحرا پر از ستون ها و خندق های عمیق شده است. اما شاهزاده محمد که ریاست نئوم را برعهده دارد، برنامه های مرحله اول پروژه را بشدت کوچک کرده است.
کارمندان نئوم می گویند از نظر فنی خیلی از بخش های لاین هنوز قابل ساخت است، اما هیچ کس حاضر نیست هزینه آنرا بپردازد. روند ساخت در نئوم کند شده است و فقط چند پروژه مانند پیست اسکی صحرایی تروجنا، میزبان بازیهای آسیایی زمستانی ۲۰۲۹، با سرعت پیش می رود. نئوم اعلام نموده که تمرکز حال روی «مهندسی پیچیده و طراحی دقیق فاز اول» است. اما یکی از کارمندان سابق گفته همه می دانند پروژه عملی نخواهد شد و الان تنها مساله اینست که شاهزاده محمد با ملایمت با حقیقت روبه رو شود.
محمد بن سلمان در سال ۲۰۱۷ با ۳۱ سال سن به ولیعهدی رسید و فورا موقعیت خویش را بعنوان حاکم غیررسمی عربستان تثبیت کرد؛ اقدامی که منتقدان آنرا یک «کودتای درباری» توصیف کردند. او پیشتر نیز برنامه هایی گسترده، هرچند خودکامانه برای مدرن سازی کشور و کاهش وابستگی به نفت آغاز نموده بود. نئوم، که چند ماه بعد از رسیدن او به ولیعهدی راه اندازی گردید، تجسم این دیدگاه به حساب می آید.
تصویرسازی از استادیوم فوتبال تولید شده برفراز هیدن مارینا. ایده شهر خطی ابتدا از خود شاهزاده بود. طرح اولیه توسط شرکت معماری مورفسیس در لس آنجلس ارایه شد و شامل نواری ۲ کیلومتری از سکونتگاه ها از دریا تا کوه ها و متصل به راه آهن بود. اما در اواخر ۲۰۲۰، شاهزاده محمد دستور جدیدی صادر کرد: «اگر آن دو کیلومتر را برداریم و به دو برج تبدیل نماییم، چه می شود؟»
سفارش های ولیعهد فراتر از تعیین عرض لاین به ۲۰۰ متر بود. او به تیم اظهار داشت: «می خواهم یکپارچه و آینه ای باشد.» لاین با سقفی ثابت در ۵۰۰ متر بالاتر از سطح دریا، یکی از بلندترین ساختمان های جهان بحساب می آید. اما بر خلاف بیشتر آسمان خراش ها، تا اوج آن قابل سکونت بود. برخی مشاوران پیشنهاد محدودکردن ارتفاع به صد متر برای حفظ منظره و کاهش هزینه ها دادند، اما شاهزاده بی توجه بود: «باید ۵۰۰ متر ارتفاع داشته باشد و ۲۰۰ متر عرض.»
طرح لاین در سال ۲۰۲۱ معرفی و کم کم استخدام نیروها شروع شد. هزاران معمار، مهندس، مدیر ساخت و طراح برای نئوم به کار گرفته شدند. خیلی از آنها مجبور بودند در خود صحرا مستقر شوند، در کابین های کوچک زندگی کنند و در سالن غذاخوری جمعی غذا بخورند.
برنامه زمان بندی جاه طلبانه بود: ۱۶ کیلومتر از لاین که شامل ۲۰ «ماژول» می شد، باید تا سال ۲۰۳۰ تکمیل شود و نخستین ساکنان حتی از سال ۲۰۲۵ وارد شوند. بودجه اولیه ۱٫۶ تریلیون دلار تعیین شد؛ اما برآورد داخلی بعد به حدود ۴٫۵ تریلیون دلار رسید.
برپایه اظهارات یکی از کارکنان سابق، هیات نئوم تصمیمات خویش را بر مبنای تصاویر رندر گرفته بود و طراحی دقیق برای تعیین امکان پذیری پروژه انجام نشده بود.
تصاویرسازی ها از لاین، بلندپروازی های معماری آنرا به نمایش می گذارند. شهری که منابع جهان را می بلعد اندازه عظیم لاین نه فقط مزیت، بلکه بار بزرگی بود. نیازهای سرسام آور آن به مصالح، ظرفیت زیرساخت های محلی و توان مالی پروژه را تحت فشار قرار می داد. فقط جهت ساخت ۲۰ ماژول اولیه، میزان سیمان مورد نیاز از تولید سالانه فرانسه فراتر می رفت. هر ماژول ۸۰۰ متری به حدود ۳٫۵ میلیون تن فولاد سازه ای، ۵٫۵ میلیون متر مکعب بتن و ۳٫۵ میلیون تن میلگرد نیاز دارد. پوشش شیشه ای هر ماژول نیز معادل کل تولید سالانه بزرگ ترین کارخانه پوشش دهی جهان بود و ارزش ساخت هر ماژول حدود ۴۸ میلیارد دلار برآورد می شد.
درون ساختمان، طراحان مغزه های بتنی را با فاصله ۱۴۰ متر از هم درنظر گرفتند که شامل آسانسور، پله و کانال های خدماتی بود. هر ۱۰۰ متر یک سکوی اصلی ۱۶ متری شکل می گرفت و روی آن بلوارها و ساختمان های تا ۸۰ متر قرار می گرفتند. حمل و نقل درون لاین با سیستم ریلی سبک و وسایل نقلیه خودران پیشبینی شده بود. پلکان های بزرگ فضاهای عمومی را به هم متصل و طراحی فضاها چشم اندازهای دیدنی فراهم می کرد.
ساخت فرودگاه بین المللی نئوم با پنج باند برای ۱۰۰ میلیون مسافر در سال شروع شد، اما تصمیم گرفته شد فرودگاه نزدیک دریای سرخ برای جذب توریست اولویت داشته باشد. توقف پروژه فرودگاه بین المللی، سبب شد برنامه های تونل زیر کوه و ریلی سریع نیز بلااستفاده شوند، هرچند حفاری و تونل زنی انجام شده بود.
برخی چالش های طراحی لاین قابل رفع نبودند. این دیوار عظیم اگر روزی واقعا ساخته شود، مسیر مهاجرت چندین گونه پستاندار در کوه ها را مسدود و مسیر مهاجرت میلیونها پرنده را از اروپا و آسیا به آفریقا قطع می کند. در اوایل ۲۰۲۴، کارشناسان حفاظت محیط زیست لاین را بعنوان «مسئله نوظهور نگران کننده برای تنوع زیستی جهانی» معرفی کردند.
وجود مزرعه بادی شمال لاین نیز نگرانی ها را افزایش داد. طراحان پیشنهاد کردند روی شیشه ها نقطه گذاری کنند تا برای پرندگان قابل مشاهده باشد، اما کارشناسان پرنده شناسی گفتند این کار مشکل را حل نمی کند، برای اینکه پرندگان برای دور زدن، باید ۹۰ کیلومتر مسیر طولانی طی کنند.
کاهش بلندپروازی ها برای رعایت اولتیماتوم ۲۰۳۰، ساخت لاین به سرعت شروع شد و فونداسیون گذاری قبل از تکمیل طراحی آغاز شد. ستون ها با قطر بزرگ در بیابان حفر شد که هزینه ای چند میلیارد دلاری داشت. اما به علت فشار اقتصادی، تعداد ماژول ها از ۲۰ به ۳ کاهش پیدا کرد و پروژه به «غیرقابل سرمایه گذاری» تبدیل شد.
تصاویرسازی ها از لاین، بلندپروازی های معماری آنرا به نمایش می گذارند. سرمایه گذاری خارجی جذب نشد و تنها سرمایه گذاری های کوچک داخلی انجام شد. حسابرسی داخلی جهت بررسی هزینه ها و تأخیرها شروع شد، اما خیلی زود به موانع برخورد. کارکنان به فرهنگ کاری نئوم و نادیده گرفتن مخالفت ها انتقاد داشتند. در صورتیکه مدیران پرسشهایی در رابطه با چالش های پروژه مطرح می کردند، فشار برای پیشبرد سریع پروژه سبب شد گزارش های غیرواقعی در رابطه با زمان بندی و هزینه ها ارایه شود.
لاین، یا حداقل شروع آن، از فضا قابل مشاهده می باشد. تصاویر ماهواره ای نشان می دهند که حفاری و تونل زنی برای سیستم ریلی، که ستون فقرات لاین و فرودگاه بین المللی نئوم را به هم متصل می کند، در مسیری ۱۵۰ کیلومتری از ساحل تا کوه های حجاز انجام شده است.
در دره ای میان دو رشته کوه، زمین برای فرودگاه و باندها آماده شده است اما حال ساخت وساز روی ستون فقرات و فرودگاه متوقف شده و هدف جدیدی برای فرودگاه تعیین نشده است.
تصاویرسازی ها از لاین، بلندپروازی های معماری آنرا به نمایش می گذارند. فونداسیون های نخستین ماژول های لاین که احتمالا بزرگ ترین ستون های تولید شده توسط انسان به شمار می روند، همچنان آماده اند تا بزرگ ترین ساختمان مسکونی جهان را پشتیبانی کنند، البته اگر روزی ساخته شود.
در مارینا، تا اواخر سال گذشته، حدود صد میلیون متر مکعب خاک حفر شده بود. کشتی ها از راه کانالی که بیشتر از یک کیلومتر به داخل ساحل می رود، می توانند به آن دسترسی داشته باشند. ساختمان معکوسی که از طاق بزرگ مارینا آویزان می شود، هنوز در برنامه ها است، اما نئوم دیگر قصد ندارد دفتر مرکزی خویش را آنجا مستقر کند.
ریان فایز، معاون مدیرعامل نئوم، ماه گذشته گفت بودجه پروژه «هر روز درحال تغییر است». با هدف کاهش تعداد ماژول های مرحله اول به سه، بلندپروازی اولیه لاین حال تنها سایه ای از گذشته است. یک منبع باخبر گفته است که کار عملا متوقف شده، تمرکز روی چند ساختمان کوچک اطراف مارینا است و قسمتهایی از ستون ها با شن پوشیده شده اند.
داستان پروژه شهر لاین یکی از جسورانه ترین آزمایش های شهری مدرن را روایت می کند: کوشش برای ساخت شهری از صفر، بدون محدودیت جغرافیایی یا سابقه تاریخی که حال در معرض پیوستن به لیست بزرگ ترین خطاهای معماری جهان قرار دارد. همانطور که یک کارشناس شهرسازی در عربستان گفته است: «به عنوان یک آزمایش فکری، عالی است، اما نباید همه آزمایش های فکری را بسازید.»
بطور خلاصه، بودجه اولیه ۱٫۶ تریلیون دلار تعیین شد؛ اما برآورد داخلی بعد به حدود ۴٫۵ تریلیون دلار رسید. هر ماژول ۸۰۰ متری به حدود ۳٫۵ میلیون تن فولاد سازه ای، ۵٫۵ میلیون متر مکعب بتن و ۳٫۵ میلیون تن میلگرد نیاز دارد. همانطور که یک کارشناس شهرسازی در عربستان گفته است: به عنوان یک آزمایش فکری، عالی است، اما نباید همه آزمایش های فکری را بسازید.
منبع: iostools.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب